Autobusy Autosan - symbol (nie tylko) bieszczadzkich dróg

Autosan, w swym długim i bogatym dziedzictwie, przyczynił się do ewolucji transportu publicznego nie tylko w Polsce, lecz także poza jej granicami. W niniejszym artykule zapraszamy do bliższego poznania fascynującej historii oraz charakterystycznych cech kultowych autobusów Autosan, które przez lata były nieodłącznym elementem bieszczadzkich krajobrazów.

Jak to wszystko się zaczęło? Autosan – historia

Autosan ma korzenie sięgające aż do 1832 roku, kiedy to firma rozpoczęła swoją działalność jako kowalsko-kotlarski zakład rzemieślniczy. Założyli go Mateusz Beksiński i Walenty Lipiński – powstańcy listopadowi z zaboru rosyjskiego. W czasie swojej długiej historii firma przeszła wiele transformacji, a kluczowym momentem było przekształcenie się w przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją autobusów w latach 60. XX wieku. Pierwszym autobusem opartym całkowicie na polskich podzespołach był model Star N52 produkowany w Sanoku w latach 1952–1957. Nazwa zakładu: Sanocka Fabryka Autobusów „Autosan” zaczęła oficjalnie funkcjonować od 1 stycznia 1958 roku, a po zakończeniu produkcji modelu Star N52 zakład ruszył z produkcją pod marką San H01.

Na przełomie 1964/1965 roku Autosan zyskał pozycję lidera na krajowym rynku autobusów, stając się największym producentem w Polsce w tym sektorze. Pod koniec lat 70. produkcja autobusów przez Autosan osiągnęła swój szczyt, przekraczając rocznie liczbę 4000 sztuk. Zakład zatrudniał blisko 7000 pracowników.!

Autosan H9 – kultowy model autobusów budzący wspomnienia

Krokiem milowym w historii Autosanu był produkowany w latach 1973-2006 Autosan H9. To jedna z najbardziej ikonicznych serii autobusów w historii polskiego transportu publicznego. Ten model wyróżniał się nie tylko wyjątkowym designem, ale także komfortem podróżowania oraz solidnością konstrukcji. Autosan H9 był obecny na ulicach miast i trasach międzymiastowych, zyskując przychylność pasażerów oraz kierowców. W 2023 roku obchodził okrągłą 50. rocznicę wprowadzenia do produkcji.

Sukces Autosana H9 wynikał przede wszystkim z prostej, trwałej konstrukcji, która radziła sobie z trudnościami polskich dróg, łatwością w naprawie i serwisowaniu, oraz przystępną ceną. Te cechy sprawiły, że ten model autobusu budzi do dziś liczne wspomnienia wśród osób, które mieli okazję podróżować tym pojazdem.

Autosany H9 znalazły swoje miejsce także na rynkach zagranicznych. Były eksportowane między innymi do Chin, Ghany, Czadu, Panamy, Ugandy, Kostaryki, ZSRR, Egiptu, Cypru czy Bułgarii.

Zdzisław Beksiński i Autosan – co łączy te dwie polskie ikony?

Znany ze swoich mrocznych dzieł, Zdzisław Beksiński nawet po swojej śmierci jest jednym z najpopularniejszych artystów polskich, a jego prace są doceniane na całym świecie. Co łączy jego twórczość z marką Autosan? Beksiński był nie tylko malarzem, rzeźbiarzem i fotografem, ale także projektantem, fascynatem techniki i designu.

Design pojazdów

Po zakończeniu studiów artystycznych w 1955 roku Zdzisław Beksiński, (swoją drogą prawnuk założyciela fabryki), rozpoczął pracę w studiu projektowym Sanockiej Fabryki Autobusów Autosan. Zajmował się projektowaniem innowacyjnych prototypów autobusów, a także projektował siedzenia czy kokpity kierowców. Niestety, ze względu na to, jak bardzo pojazdy projektów Beksińskiego wyprzedzały epokę, żaden z jego prototypów nie zyskał wystarczającego uznania, by być produkowanym na masową skalę.

Logo Autosan

Jest jeszcze jedna nić, która łączy Autosan z Beksińskim. To zasługa artysty, że sanocki zakład otrzymał odświeżone logo, przedstawiające bociana w locie. Warto zauważyć, że motyw bociana został wybrany ze względu na fakt, że te ptaki regularnie przylatują do Sanoka i często gniazdują w okolicy hal produkcyjnych Autosana.

Autosan dzisiaj

Obecnie firma Autosan (aktualna nazwa od 1 grudnia 2022: Huta Stalowa Wola S.A. Oddział Autosan w Sanoku) nadal odgrywa istotną rolę w polskim i międzynarodowym rynku autobusowym. Dzięki stałemu rozwojowi technologicznemu i innowacyjnemu podejściu do produkcji wprowadza na rynek nowoczesne autobusy, spełniające najwyższe standardy bezpieczeństwa, komfortu i efektywności energetycznej. Model linii produktowej Autosan jest szeroki, obejmując zarówno autobusy miejskie, międzymiastowe, jak i turystyczne, zapewniając odpowiedni pojazd dla różnorodnych potrzeb klientów i pasażerów.

W 2021 roku na targach TRANSEXPO w Kielcach (największych targach w branży transportu, spedycji i logistyki w Polsce) miała miejsce oficjalna premiera pierwszego autobusu napędzanego ogniwem wodorowym. To zeroemisyjny SANCITY 12LFH – autobus niskopodłogowy o długości 12 metrów, w którym zamontowany został silnik elektryczny wraz z modułem zasilania z ogniwem paliwowym. Ten innowacyjny pojazd reprezentuje kolejny krok w kierunku zrównoważonej mobilności i redukcji emisji szkodliwych substancji do atmosfery.

Co istotne, wszystkie aktualnie produkowane wersje autobusów Autosan mogą być przystosowane do przewozu osób niepełnosprawnych, co umożliwia bezpieczne podróżowanie dla wszystkich pasażerów, niezależnie od ich zdolności ruchowych.

Poza autobusami miejskimi, międzymiastowymi i specjalnymi Huta Stalowa Wola S.A. Oddział Autosan w Sanoku ma w swojej ofercie między innymi także komponenty pojazdów szynowych i człony wagonów.

Autosan – autobusy łączące historię i współczesność

Współczesne Autosany stanowią żywe połączenie historii i współczesności, wciąż zachowując ducha innowacyjności, który kierował marką od samego początku. Historia Autosana to nie tylko opowieść o ewolucji transportu publicznego w Polsce, ale także o ciągłym dążeniu do doskonałości, adaptacji do zmieniających się potrzeb i obecnie także świadomej trosce o środowisko naturalne.

Autosany H9, choć już nie są produkowane, pozostawiły trwały ślad w pamięci pasażerów i miłośników marki. Są miejsca, gdzie jeżdżą do dziś!  Ich kultowy design, solidność wykonania oraz praktyczność sprawiły, że stały się symbolem nie tylko bieszczadzkich dróg, ale również polskiego i światowego transportu.