Niedźwiedzie w Bieszczadach - co zrobić, gdy je spotkasz?

Bieszczady, położone na południowo-wschodnim krańcu Polski, są domem dla największej w naszym kraju populacji niedźwiedzi brunatnych. Bieszczadzki Park Narodowy jest ważnym siedliskiem dla tych wspaniałych zwierząt i wielu innych gatunków dzikiej przyrody. Park zapewnia również wiele schronień, w których zwierzęta te mogą swobodnie i bez przeszkód wędrować. Niedźwiedzie brunatne, a dokładniej populacja karpacka, jest spotykana w górach lub w pobliżu strumieni, gdzie mają źródła swojego pożywienia. Mimo swoich imponujących rozmiarów, zwierzęta te nie stanowią zagrożenia dla ludzi, jeśli tylko przestrzegamy określonych zasad i trzymamy się z dala od obszarów oznaczonych tabliczkami informującymi o występowaniu niedźwiedzi. Bieszczady są naprawdę niezwykłym miejscem do obserwacji dzikiej przyrody i środowiska naturalnego. Szacuje się, że w Bieszczadach żyje od 20 do 100 niedźwiedzi. Dokładne określenie ilości osobników jest trudne pomimo prób podejmowanych przez cztery nadleśnictwa: Wetlina, Cisna, Stuposiany i Baligród. Obszar występowania samców wynosi aż 2 tysiące hektarów. W przypadku samic ten obszar jest mniejszy, jednak nadal trudny do całkowitego zbadania. Na podstawie badań DNA przeprowadzanych od 2012 roku stwierdzono, że w Bieszczadach może żyć około 60 osobników.

Bieszczadzkie niedźwiedzie brunatne – charakterystyka i pożywienie

Niedźwiedź brunatny to największy europejski drapieżnik. Jest to wszystkożerne zwierzę o charakterystycznej budowie szczęki oraz silnym uzębieniu przystosowanym do miażdżenia pokarmu. Niedźwiedzie i niedźwiedzice żyjące w Bieszczadach w przeważającej części odżywiają się pokarmem roślinnym zróżnicowanym w zależności od pory roku. Wiosna to czas, kiedy największym źródłem białka i składników odżywczych są trawy i zioła, a także mięso z jelenia, latem podstawą pożywienia są gryzonie i owady, a jesień obfituje w dzikie jabłonie, grusze i tarninę. Leśnicy z Bieszczadzkich lasów również dokarmiają niedźwiedzie karmą, którą wykładają w rejonach występowania zwierząt. Drapieżniki żyjące blisko pól uprawnych zjadają młody owies, a także buraki, czy kukurydzę. Niedźwiedzie zapadają w sen zimowy, przed którym dzięki odpowiedniemu pożywieniu gromadzą zapasy tłuszczu. Samice śpią nieprzerwanie od końca listopada do lutego, a samce zapadają w krótkie przerywane drzemki. Co ciekawe, niedźwiedzie bieszczadzkie bardzo szybko się poruszają – mogą osiągać prędkość w biegu nawet do 60 km/h. Są też dobrymi pływakami, a także świetnie wspinają się na drzewa. W Polsce zwierzęta te nie przekraczają wagi 300 kg, przy wysokości maksymalnie 2,5 m. Głównym zmysłem dla niedźwiedzia jest węch, ponieważ oczy i uszy ma stosunkowo małe. Niedźwiedzie nie chowają pazurów do pochewek wewnątrz palców, dlatego w czasie chodzenia pazury tępią się. Ich okres godowy przypada na kwiecień – czerwiec, a dorosłe osobniki dożywają 30 lat, przy czym samice mogą odbyć do 10 porodów.

Czy niedźwiedzie w Bieszczadach są niebezpieczne i podchodzą blisko zabudowań mieszkalnych?

Przede wszystkim należy pamiętać o tym, że niedźwiedzie nie zaatakują człowieka bez powodu i najczęściej bardzo trudno jest je nawet wypatrzeć na bieszczadzkich szlakach. Niedźwiedzie są bardzo ciche i poruszają się ostrożnie, aby uniknąć z nami bezpośredniego kontaktu. Jednak może się zdarzyć, że pojawią się na naszej drodze. Co wtedy? Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych radzi, aby przestrzegać określonych zasad. Jeśli spotkamy niedźwiedzia, oddalmy się powoli i spokojnie bez wykonywania gwałtownych ruchów, zwłaszcza jeśli napotkamy młodego niedźwiedzia, ponieważ około 100 metrów od niego będzie znajdowała się matka, która może zaatakować w obronie młodego, jeśli wyczuje niebezpieczeństwo. Nie wolno zbliżać się do niedźwiedzia ani wspinać na drzewo. Jeśli niedźwiedź nadal się nami interesuje, najlepszym wyjściem będzie położenie się na ziemi z podkulonymi nogami i osłonięcie twarzy oraz szyi. Wtedy najprawdopodobniej zwierzę nas zostawi. Co można zrobić, aby uniknąć stresującego spotkania? Leśnicy apelują o ostrożność podczas wędrówek po lasach. Należy poruszać się poza terenami oznaczonymi tablicami ostrzegawczymi i unikać rewirów, gdzie mogą przebywać niedźwiedzie. Pamiętajmy, żeby nosić szczelnie zapakowane jedzenie i nie rozrzucać resztek, aby nie wabić zwierząt. Dodatkowo nie wchodzimy w gęste zarośla, gdzie możemy spotkać niedźwiedzie żyjące w pobliżu upraw rolnych, a także nie chodzimy po zmroku samodzielnie, tylko w grupach. Na przestrzeni ostatnich lat pojawiły się problemy z niedźwiedziami, które zbliżają się do zabudowań. Dzieje się tak ze względu na worki z odpadami leżące przy drogach, które zwabiają zwierzęta. Najlepszym pomysłem, aby płoszyć zwierzęta z miast turystycznych, jest stawianie wiat na kontenery na śmieci. Szczególnie musimy uważać na samice wędrujące z dziećmi, które chronią swoje młode. W żadnym wypadku nie należy jej niepokoić, tylko cicho się oddalić. Jeśli będziemy ostrożni w Bieszczadach i nie będziemy naruszać naturalnego środowiska niedźwiedzi, na pewno zapewnimy bezpieczeństwo sobie i swojej rodzinie a przy odrobinie szczęścia uda nam się zobaczyć z oddali niedźwiedzia. Jednak pamiętajmy – zostawmy ten obraz dla siebie i nie róbmy zdjęcia z fleszem, który może zdenerwować drapieżnika.